Birinci Ulusal Coğrafi İşaretler Buluşması, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanı Dr. Faruk Özlü’nün katılımıyla Türk Patent ve Marka Kurumunda gerçekleştirildi.
6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’nun yürürlüğe girmesi ile birlikte marka, patent, tasarım ve faydalı modelde olduğu gibi coğrafi işaretlerde de pek çok değişiklik ve yapılandırmalar oldu. Coğrafi işaretler; belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri itibariyle, belirli bir yöre ya da coğrafi alanla sınırlı olan ürünleri gösteren adlardır.
21 Mart’ta TÜRKPATENT tarafından yapılan Ulusal Coğrafi İşaretler Buluşması Etkinliği’nde GOssIP Dergi olarak konu hakkında bir de sunum yapan Sınai Mülkiyet Uzmanı Gonca Ilıcalı’ya coğrafi işaretlere gelen yenilikler hakkında sorular sorduk.
Yeni kanun coğrafi işaretlere neler getirdi?
En önemli yenilik, hem coğrafi işaret hem de ülkemizin yeni tanıştığı bir koruma sistemi olan “geleneksel ürün adı”na ilişkin işlemleri yürütmek üzere Coğrafi İşaretler Dairesi Başkanlığının kurulmasıdır. Coğrafi işaret başvurularının yayınlanma usulündeki bürokratik ve maliyet getiren düzenlemeler sadeleşmiştir. Başvurular ve ilgili diğer tüm ilanlar bültende yayımlanmaya başlamıştır. Hatta ilk bültenimiz 15 Mart’ta internet sitemizde yayımlanmıştır. Böylelikle konuyla doğrudan ilgili kesimlerin bu ilanları takibi de son derece kolaylaştırılmıştır.
Coğrafi işaret başvurularının yayına itiraz süresi 6 aydan 3 aya indirilerek tescil süreci kısaltılmıştır. Bu noktada özellikle dikkat çekmek istediğim husus, 555 sayılı KHK’ye göre yapılan başvuruların 555 sayılı KHK uyarınca inceleneceği ancak ilanların bültende yayımlanacağıdır. Bu durumdaki başvuruların yayına itiraz süresi ise 6 aydır.
Başvuruların reddi kararı ile yayına karşı yapılan itirazlar Yeniden İnceleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığında oluşturulan kurul tarafından incelenecek. Kurul gerekli gördüğünde, tarafları 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu uyarınca uzlaşmaya teşvik edebilecek.
Tescil edilen coğrafi işaretin tescile konu özelliklerinde değişiklik olması halinde -inceleme, ilan ve itiraz aşamalarına tabi olması şartıyla- söz konusu değişiklik sicile yansıtılabilecek. Böylelikle mevcut durumda karşılaşılan birçok soruna çözüm sağlanabilecek.
Tescil ettirenin tescilden doğan sorumlulukları yerine getiremeyecek hale gelmesi ya da bu yönde bir talebi olması halinde sicil kayıtlarında değişiklik yapılabilmesi mümkün olabilecek.
Coğrafi işaretlerin kanun hükümlerine uygun olarak tescil edilmiş olduğunu gösteren ve kurumumuza ait olan resmi ‘’amblem’’ uygulaması sayesinde konuya ilişkin farkındalık artırılacak. Amblem kullanımı önümüzdeki yıl uygulamaya girecek.
Denetim sistemini etkinleştirecek tedbirler de söz konusu. Bu kapsamda tescile uygunluk bakımından yapılacak denetimlere ilişkin raporlama, yılda bir kuruma sunulacak.
Denetim mekanizması nasıl çalışacak? Bu denetimler nasıl ve kim tarafından yapılacak?
Denetim, tescile konu ürünlerin üretimi, piyasaya arzı veya dağıtımı aşamalarında veya ürün piyasada iken kullanımının tescilde belirtilen özelliklere uygunluğunun denetimine ilişkin her türlü faaliyeti kapsar. Başvuruda kuruma sunulacak bilgiler kapsamında denetim faaliyetinin nasıl yapılacağı yer almakta. Kurum tarafından yapılan incelemede, başvuru yapan tarafından önerilen denetim sisteminin uygun olup olmadığı da ayrıca incelenmektedir.
Bu durumda denetimlerdeki esas sorumluluğun başvuru yapanda olduğunu söyleyebiliriz. Başvuru yapan, denetimin etkin olarak yapılabilmesi için bir denetim komisyonu oluşturmakla ve tescilin gerçekleşmesiyle birlikte “tescil ettiren” tanımı altında denetim komisyonunun bu görevini yerine getirmesini sağlamakla yükümlüdür.
Öte yandan kanunumuz, tescilli coğrafi işaretlerin sicilde belirtilen şartlara uygun olan ürünlerin üretimi veya pazarlamasında faaliyet gösterenler tarafından kullanılmasını öngörmekte ve bu kişilerin söz konusu faaliyetlerini tescil ettirene bildirmelerini hükmetmekte. Dolayısıyla tescil ettirenin elinde bir liste oluşacak ve bu liste de denetimde esas teşkil edecek.
Denetim komisyonu tescilde belirtilen esaslara uygun olarak denetimlerini gerçekleştirecek. Denetimlerin yapıldığını gösterir raporlama ise, tescil ettiren tarafından, coğrafi işaret tescilinin bültende yayımlandığı tarihten itibaren yılda bir kere kuruma gönderilecek. Ancak şikâyet olması hâlinde, kurum denetim raporlarının süresinden önce sunulmasını isteyebilir.
Denetim raporlarının kurum tarafından incelenmesi sonucunda eksiklik tespit edilirse, tescil ettirenin bu eksikliği 6 ay içerisinde gidermesi gerekir. Eksikliğin süresi içerisinde giderilmemesi veya denetim faaliyetinin usulüne uygun olarak yerine getirilmediğinin tespit edilmesi hâlinde ise tescil ettiren denetime ilişkin sorumluluğunu yerine getirmemiş olacağından, “tescil ettirende değişiklik” hükmü uygulanacaktır. Aynı zamanda başvuru hakkına da sahip olanlar tarafından bu sorumluluğu üstlenebilecek talip çıkarsa, sicil kaydında gerekli değişiklik yapılacak, aksi takdirde tescilden doğan hak sona erecektir.
Burada bahsettiğimiz denetim, başvuru yapan tarafından oluşturulan denetim mercinin yaptığı denetimlerdir. Gıda ve tarım ürünleri bakımından 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu ile diğer ürünler bakımından da diğer kanunlarda yer alan coğrafi işaretlerin denetimine ilişkin hükümler saklıdır.
TÜRKPATENT tarafından gerçekleştirilen etkinlikte, Türkiye’nin 81 ilini kapsayan coğrafi işaret standında Edirne’nin badem ezmesinden Çorum leblebisine, Antakya künefesinden Zile pekmezine kadar pek çok ürün il temsilcileri eşliğinde katılımcılarla buluştu. Bakan Özlü ve Prof. Asan, Uşak tarhanasının, Mersin tantunisinin ve İzmir lokmasının coğrafi işaret tescillerini, başvuru sahiplerine takdim etti. Etkinlik, tescil alan bu ürünlerin konuklara ikramıyla sona erdi.
