Orhan IRMAK – Tasarım Direktörü – Orhan Irmak Tasarım
Markalaşma ve rekabet açısından ambalaj tasarımı, özellikle hızlı tüketim ürünleri düşünüldüğünde en güncel konulardan biridir. Alışveriş esnasında hangi markanın satın alınacağı kararının 2/3’ünün rafta verildiği düşünülürse, ambalaj tasarımı artık reklam iletişiminden bile önemli bir araç haline geldi. Ancak rekabetteki bu önemli aracı doğru kullanabilmek için ambalaj tasarımı alanında bilmemiz gereken bazı temel kurallar vardır;
AMBALAJ TASARIMINDA UZMANLIK
Türkiye için nispeten yeni bir konu olan ambalaj tasarımı, aslen ikinci dünya savaşının sona ermesi ve sonrasında değişen tüketim alışkanlıkları ile paralel bir gelişim gösterdi. Bireysel alışverişe imkan veren süpermarketler ile birlikte ambalajlı ürün ile tüketici raflarda baş başa kalmaya başladı. Aradaki satıcının ortadan kalkması, ambalajın kendi kendini ifade etmesini zorunlu kıldı ve dolayısıyla ambalaj tasarımı da tasarım disiplinleri arasında bir uzmanlık alanı oldu. Amerika ve İngiltere gibi gelişmiş pazarlarda ambalaj tasarımı alanında uzmanlaşmış profesyonel hizmetlerin 1950’lere kadar gittiğine tanık oluyoruz. Türkiye’de ise grafik tasarımcıların ve endüstriyel tasarımcıların bireysel tasarım hizmetleri dışında kurumsal bir bütünsel ambalaj tasarımı hizmeti anlayışı 15-20 seneden daha uzun bir geçmişe sahip değil. Yine de bu alanda uzmanlaşmış ve uluslararası ödüllerle başarılarını tescillemiş yerli ambalaj tasarımı ofisleri var. Başarılı bir ambalaj tasarımı için mutlaka bu alanda uzmanlaşmış bir tasarım ofisinden destek alınması gereklidir.
AMBALAJ TASARIMINDA ZAMANLAMA
Ambalaj tasarımı, gelişmiş ülkelerde ve küresel firmalarda yeni bir ürün geliştirme sürecinin doğal bir parçası aynı zamanda. Örneğin yeni bir çikolata üretmeyi planlayan bir firma, bunun hem endüstriyel tasarım, hem de grafik tasarım açısından nasıl bir ambalaja sahip olması gerektiği sorusunun yanıtı için projenin başında ambalaj tasarımı ofisleri ile irtibata geçer. Grafik ve endüstriyel tasarım alanları ile birlikte ambalaj malzemeleri, üretim teknikleri gibi ambalaja özel konularda donanımlı ekiplerce ele alınan projeler, sağlıklı bir şekilde tamamlanabilir. Türkiye’de ise maalesef ambalaj tasarımı önemi çok geç fark edilen, dolayısıyla da nasıl faydalanabileceği ve nasıl yönetileceği çok bilinmeyen bir alan.
Ancak doğru bir şekilde korunmayan yani tescil edilmemiş bir ambalaj tasarımı, gerçek anlamda size ait sayılmaz.
Birçok firmada, ürünün üretiminin başlamasına çok az bir süre kala “bunun nasıl bir ambalaja koyacağız?” sorusu akıllara geliyor. Tasarım direktörü olduğum Orhan Irmak Tasarım’da doğru yönetilen ambalaj projeleri kapsamında araştırma, strateji belirleme, maket yapımı, tüketici testleri gibi geniş bir yelpazede projeleri ele alma şansımız oluyor. Hâlbuki son dakikaya bırakılmış bir ambalaj tasarım süreci tahminlere dayalı ve ancak rastlantısal olarak başarılı sonuçlar sağlayabilir. Dolayısıyla ambalaj tasarımı ofisleri ile projelerin erken safhalarında bir araya gelinmesi, projelerin başarıyla sonuçlanması için bir zorunluluk.
SAĞLIKLI BİR PROJE ÖZETİ
Proje özetleri (brief), birçok yaratıcı alanda olduğu gibi ambalaj tasarımı alanında da kritik öneme sahiptir. Öncelikle ambalaj tasarımı hizmeti almak isteyen firmanın projeden beklentileri, markasını konumlandırması, piyasa rekabeti ve gelecek hedefleri gibi geniş bir yelpazede ihtiyaçlarını yazılı olarak ortaya koyması gerekir. Tüketiciye vaat edilen satın alma nedenleri, markanın diğer rakiplerden ayrılan ve daha üstün olan özellikleri ambalaj tasarımı ile öne çıkarılacağı için proje özetinde de etraflıca ifade edilmelidir. Ürün varyantları ve farklı boyları, üretime dönük bıçak izleri, teşhir kutuları gibi ikincil ambalajlar, baskı tekniklerindeki kısıtlar ve daha birçok detay ambalaj tasarımı için yazılan proje özetlerinde yer almalıdır.
YASAL KISITLARA DİKKAT!
Ambalaj tasarımı haksız rekabetten tüketicilerin yanıltılmaması için getirilen kurallara kadar birçok yasal mevzuata tabi bir alandır.
Ambalaj üzerinde yer alan bilgilerin minimum yazılabileceği boyut, ürünün doğallığını ifade ederken kullanılabilecek kelimeler, ürün içeriğinin tüketici tarafından yanlış anlaşılmasını engellemek için kullanılamayacak renkler gibi birçok konu, ambalaj tasarımı ile ilgili tebliğlerde yer almaktadır. Üretici firmaların ambalaj geliştirme ile ilgili birimleri ve ambalaj tasarım ofisleri bu konuları sürekli takip etmelidir. Ve elbette bu yasal konular içerisinde belki de en önemli başlık tasarım tescili. En doğru kapsamda hazırlanmış bir proje özeti ve en doğru seçilmiş ambalaj tasarım ofisi, markanızı raflarda dikkat çekici kılacak ve başarılı bir satış getirecek ambalaj tasarımı elde etmenizi sağlayacaktır. Ancak doğru bir şekilde korunmayan yani tescil edilmemiş bir ambalaj tasarımı, gerçek anlamda size ait sayılmaz. Dolayısıyla doğru başlamış bir ambalaj tasarım sürecinin doğru neticelenebilmesi için tescil aşamasının da dikkatle ele alınmasını tavsiye ederim.
