Yusuf ÖZER Yeminli Mali Müşavir – Bağımsız Denetçi Vergi Hukuku ve Uygulamaları Bilim Uzmanı
Yenilikçi düşünceler ve inovasyon günümüzde rekabetin vazgeçilmez unsurlarından biri haline gelmiştir. Etkin teşvikler ile sanayisi desteklenen ülkeler, dünya rekabet sıralamasında en üst seviyelerde yer almaktadır.
Özel sektörde, tasarım yoluyla ülke ekonomisinin uluslararası düzeyde rekabet edebilir bir yapıya kavuşturulması için ürün veya ürünlerin işlevselliğini artırma, geliştirme, iyileştirme ve farklılaştırmaya yönelik yenilikçi faaliyetlerin artırılması, tasarım personeli ve nitelikli iş gücü istihdamının artırılmasını desteklemek ve teşvik etmek amacıyla 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun yayımlanmıştır.
Tasarım Merkezi Nedir?
Tasarım projelerini veya sözleşme çerçevesinde siparişe dayalı olarak yürütülen tasarım faaliyetlerini gerçekleştirmek üzere kurulan kanuni veya iş merkezi Türkiye’de bulunan sermaye şirketlerinin; organizasyon yapısı içinde ayrı bir birim şeklinde örgütlenmiş, münhasıran yurt içinde tasarım faaliyetlerinde bulunan ve en az 10 tam zaman eşdeğer tasarım personeli istihdam eden, yeterli tasarım birikimi ve yeteneği olan birimleri ifade eder.
Tasarım Merkezi Belgesi Almak İçin Asgari Şartlar Nelerdir?
• Tasarım merkezlerinde en az 10 tasarım personeli istihdam edilmesi,• Tasarım faaliyetlerini yurt içinde gerçekleştirmesi,
• Yeterli tasarım yönetimi ile teknolojik varlıkları, insan kaynakları, fikrî haklar, proje ve bilgi kaynakları yönetim yeteneği ve kapasitesinin bulunması,
• Tasarım merkezlerinde çalışan personelin, bu merkezlerde çalıştığının fiziki kontrolünü yapacak mekanizmaların (turnike, parmak izi veya kartlı geçiş sistemi vb.) bulunması,
• Tasarım merkezlerinin konusu, süresi, bütçesi ve personel ihtiyacı tanımlanmış program ve projelerinin bulunması,
• Tasarım merkezlerinin ayrı bir birim şeklinde örgütlenmiş ve tek bir yerleşke veya fiziki mekân içinde yer alması,
Tasarım Merkezi Avantajları Nelerdir?
Kurumlar Vergisi Teşvikleri
• Tasarım merkezlerinde gerçekleştirilen tasarım harcamalarının tamamı kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılır.
• Tasarım merkezlerinde ayrıca o yıl yapılan yenilik veya tasarım harcamalarının bir önceki yıla göre artışının %50‘sine kadarı indirim konusu yapılabilir.
• Kazancın yetersiz olması nedeniyle ilgili hesap döneminde indirim konusu yapılamayan tutar, sonraki hesap dönemlerine devredilir.
• Tasarım faaliyeti kapsamındaki harcamalar ayrıca aktifleştirilmek suretiyle amortisman yoluyla itfa edilir.
• Projelerin tamamlanmasına zorunlu nedenlerle imkân kalmaması veya projenin başarısızlıkla sonuçlanması nedeniyle iktisadi kıymet oluşmaması hâllerinde, tasarım faaliyeti kapsamında yapılan ve önceki yıllarda aktifleştirilmiş olan tutarlar doğrudan gider yazılır.
Gelir Vergisi Stopaj Teşviki: Doktoralı ve temel bilimler konusunda yüksek lisans derecesine sahip personel için %95, yüksek lisans veya temel bilimler lisans mezunu personel için %90, diğer personel için %80 gelir vergisi stopajı teşvik kapsamındadır.
Sigorta Prim Desteği: Kanun kapsamında çalışan tasarımcıların bu görevleri ile ilgili ücretleri üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesi %50 oranında teşvik kapsamındadır.
Damga Vergisi İstisnası: Tasarım merkezlerinde tasarım faaliyetleriyle doğrudan ilgili kıymetli evraklar için damga vergisi teşvik kapsamındadır.
Gümrük Vergisi Teşviki: Tasarım projeleri ile ilgili araştırmalarda kullanılmak üzere ithal edilen eşya, gümrük vergisi ve her türlü fondan, bu kapsamda düzenlenen kâğıtlar ve yapılan işlemler damga vergisi ve harçtan müstesnadır.
Son olarak bir adet destek kapsamına alınan tasarım ve ürün geliştirme projesi için;
• İstihdam edilen tasarımcı, modelist ve mühendislerin brüt maaşları toplam en fazla 1.000.000 ABD Doları, (istihdam edilen tasarımcılardan azami ikisi yabancı olabilir.)
• Alet, teçhizat, malzeme ve yazılım giderleri toplamı en fazla 250.000 ABD Doları,
• Seyahat ve web sitesi üyeliğine ilişkin giderler toplamı en fazla 150.000 ABD Doları olmak üzere proje bazında %50 oranında desteklenir.
Bilinmesi Gereken Diğer Önemli Hususlar
• Tasarım merkezlerinde yürütülen her bir yenilik veya tasarım projesi, Değerlendirme ve Denetim Komisyonu’na sunulmak üzere görevlendirilen izleyiciler tarafından yerinde incelenerek raporlanır.
• Tasarım merkezleri, Değerlendirme ve Denetim Komisyonu tarafından en geç 2 yılda bir denetlenir.
• Tasarım merkezlerinde Değerlendirme ve Denetim Komisyonu değerlendirmesi sonucunda, denetimde tespit edilen eksiklik ve ihlalin ölçüsüne göre tasarım merkezi belgesi Bakanlık tarafından iptal edilir veya eksikliklerin giderilmesi için 3 ayı geçmemek üzere ilgili işletmeye süre verilir. Bu süre içinde işletme, sağlanan destek ve teşviklerden yararlanamaz.
Bu nedenle tasarım proje süreçlerinin tüm mali aşamaları bu konuda uzman kişilere danışılmadan yapıldığında yukarıda bahsedilen teşviklerden mahrum kalma veya cezalı vergi tarhiyatı işlemleri ile karşılaşılmasına neden olabilir.
Sonuç olarak, 5746 sayılı Kanun ile birlikte “tasarım merkezlerinin” kurulması yönünde önemli düzenlemeler yapılmıştır. Düzenleme, tasarım merkezi kuran firmalara önemli teşvik ve mali destekler sağlamaktadır.
