Ruhi Kaykayoğlu, 1978 yılında Boğaziçi Üniversitesi Makine Mühendisliğinden, 1980 yılında Boğaziçi Üniversitesi Makine Mühendisliği yüksek lisansından mezun oldu. 1984 yılında ABD Pensilvanya eyaleti Lihay Üniversitesinde Makine Mühendisliği üzerine doktorasını yaptı. 1985’te İTÜ Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesinde yardımcı doçent ve ardından 1987’de akışkanlı mekanikler alanında doçent oldu. TUBİTAK Marmara Araştırma Merkezinde teknik müdürlük yaptı. 1993 yılında İstanbul Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölüm Başkanı olarak profesör oldu. Aynı zamanda Japonya’da Hokkayido Üniversitesinde hem araştırma yaptı hem ders verdi. TRIZ üzerine çeşitli kurum ve kuruluşlara eğitimler vermeye devam eden Ruhi Kaykayoğlu, GOssIP röportajın konuğu…
TRIZ nedir?
TRIZ Rusça bir kelimedir. “Teoriya Resheniya Izobretatelskikh Zadatch” baş harflerinden oluşmuştur. TRIZ yaklaşımı, İngilizce “Theory of the Solution of Inventive Problems”, Türkçe “İcat Temelli Problem Çözme Teorisi” veya “Yaratıcı Problem Çözme Teorisi” olarak tanımlanmaktadır. Şirket bünyesinde ve Ar-Ge merkezlerinde sistematik Ar-Ge projelerinde çözüm sağlayıcı bir yaratıcılık geliştirme ve sistematik inovasyon geliştirme aracıdır. TRIZ kullanarak sistematik düşünebilir, Ar-Ge faaliyetlerinizin verimliliğini yirmi kat artırabilirsiniz. Sistematik bir düşünceyle daha kısa sürede inovatif ürünler ortaya çıkarabilirsiniz. Daha da önemlisi bu sistematiği anlayan daha elit, daha hızlı koşabilecek mezunlar yaratabilirsiniz.
Bir projeye başlamadan önce sınai mülkiyeti düşünerek Ar-Ge yapmanız gerekiyor.
TRIZ fikri nasıl ortaya çıkmış?
Altshuller, buluş yapanlar nasıl bu buluşu yapmış, ben bunu nasıl çıkarırım diye düşünüyor ve buluşa giden yol üzerine bir çalışma yapıyor. 200.000’e yakın, çoğunluğu Rus patenti olacak şekilde, patent okuyor. 200.000 buluşu 4 yılda okuyor ve görüyor ki buluşlarda takip edilen sistematik bir yol var. Çünkü buluş yapan insanlar o buluşa ulaşabilmek için belirli yollar denemişler, bu yollarda çelişkiler, madde alanlar, birbirini tekrarlayan operatörler ve idealiteyi yakalamanın yer aldığını görmüşler.
TRIZ eğitimi çalışanların öğrenme kültürünü pekiştirir ve onlara buluş yapma tekniği sunar.
Neden TRIZ öğrenilmelidir?
TRIZ eğitim sürecinde öğretilecek yaklaşımlarla; operatörler ve diğer araçlarla yaratıcı Ar-Ge problemleri çözülebilir. TRIZ gelişen bir yaklaşım olarak müşteri ihtiyaçlarına uygun çözümler sunar ve yüksek pazar değeri olan ürünlerin tasarlanmasına destek olur. TRIZ yaklaşımı aynı zamanda pazarlama ve işletme süreçlerine de yön verir; gelecek teknolojilere yönlendirir ve patente dönüşen buluşlardaki şifreleri, teknolojik buluşlar ile başkasının deneyimini kullanır. TRIZ araçları Ar-Ge süreçlerini hızlandırır ve daha hızlı sonuç aldırır. Dünyada eğitim sektörü TRIZ’i kullanmak için çaba sarf ediyor. Bunun başında Japonya, Güney Kore, ABD, Belçika, Fransa, Almanya, Güney Afrika, Vietnam, Tayland ve İran gibi ülkeler geliyor ve bu ülkeler eğitim müfredatlarının içine TRIZ tabanlı dersler koyuyorlar.
İnsanları yaratıcı hale dönüştürmenin 2 yolu var: Ya insanların beyin gücünü artıracaksınız ya da insanlara yaratıcı düşünmeyi öğreteceksiniz. Yaratıcı düşünmeyi öğretmenin de tek yolu TRIZ’den geçiyor.
TRIZ problem çözme yöntemleri nelerdir?
TRIZ araçları olarak; problemlerdeki çelişkilerin çıkarımı, çözümü ve 39×39 çelişkiler matrisi-40 şifre, problem formülasyonu, faydalı-zararlı fonksiyonlar ve ilişki haritası yaratmak, ideality-ideallik kavramı, idealliğe teknolojik örnekler, kaynak kavramı, madde alan ana TRIZ araçları olarak; problemlerdeki çelişkilerin çıkarımı, çözümü ve 39×39 çelişkiler matrisi-40 şifre, problem formülasyonu, faydalı-zararlı fonksiyonlar ve ilişki haritası yaratmak, ideality-ideallik kavramı, idealliğe teknolojik örnekler, kaynak kavramı, madde alan analizi, su-F analizi, bilimsel etkiler kılavuzu, tasarımların evrim modelleri, 9 pencere yöntemi, S-eğrisi analizi, TRIZ problem çözme algoritması (Algorithm Of İnventive Problem Solving-ARIZ), TRIZ ile patent ve etrafından dolanma sistematiği kullanılıyor.
Ulusal ve uluslararası firmalar kıyaslandığında TRIZ’i en çok kullanan firmalar hangileri?
TRIZ 55 ülkede 5.000 şirkette kullanılıyor. Ford, IBM, Daimler Chrysler, LG, Peugeot, Siemens, Rolls Royce, NASA, Samsung, Shell ve Toyota TRIZ’i en çok kullanan firmalardan bazıları.
Türkiye’de ise TRIZ’i ilk olarak Arçelik, Tofaş ve VİKO kullanıyor.
Geleneksel inovasyon süreci ile TRIZ arasındaki fark nedir?
TRIZ inovasyon teknolojisi, endüstriyel uygulamalarda en kapsamlı ve sistematik metodolojiyle icat getirebilecek, yaratıcı düşünme metodolojisi içeren, yaratıcı problem çözme yaklaşımıyla işletme ortamındaki her türlü problem çözümü için kullanılabilecek bir araçtır. TRIZ, klasik ve geleneksel inovasyon destekleme araçlarının yanı sıra; yaratıcı üretkenliği destekleyen, inovatif ve icatçı araştırmayı ivmelendiren, teknolojik sistemlerin, ürünlerin ve süreçlerin evrimini tahmin edip öngörebilen yeni bir inovasyon metodolojisidir.
TRIZ’i kesinlikle öğrenmesi ve uygulaması gereken sektörler var mı?
TRIZ her sektörde uygulanabilir ama en çok uygulanması gereken sektörler; makine imalat, otomotiv, uçak ve uzay teknolojileri, kimya, tekstil ve eğitim.
TRIZ yöntemi ile problem çözme süreci ne kadar bir süreyi kapsar?
Bu, problemin türüne bağlı. Problem çözen ekibin uzmanlığı da önem arz ediyor. Problem çözme süreci için belirli bir süre vermek zor. Ama geleneksel araştırma geliştirme etkinliklerinden çok daha hızlı cevap bulunacağı kesin. Ortalama problem çözme süreci 2 günden 6 haftaya kadar bir süreyi kapsayabilir.
TRIZ’in diğer problem çözme yöntemlerine göre avantajları nelerdir?
Çalışanların yaratıcılık seviyelerini yükseltiyor, inovatif ürün ve süreç tasarımı için yeni araçların öğrenilmesini sağlıyor, buluşla ve sınai mülkiyet ile sonuçlanacak çalışma felsefesini geliştiriyor, yüksek problem çözme motivasyonunu sağlıyor ve TRIZ yaklaşımı ile rakipler arasında fark yaratılabiliyor.
Problem çözme tekniklerinde en çok bilinen yaklaşımlar nelerdir?
7 adım yöntemi en çok dile getirilen yaklaşımdır. Diğer taraftan beyin fırtınası yaklaşımı, balık kılçığı, FMEA, 5N1K, 6 Sigma yaklaşımları da sayılabilir.
TRIZ yöntemi, uygulayacak olanlara başka neler sağlıyor?
Geleneksel inovasyon yaklaşımları hedeflere eriştirmekte yetersiz. Günümüzde yaratıcı ekonomi kuralları geleneksel bilgi ekonomisinin yerini alıyor. Ekonomide ve toplumsal yaşamda insanların yaratıcılığı ön plana çıkıyor. Yaratıcı insanlarla daha kolay iletişim kurabiliyor, network oluşturabiliyor ve yaratıcı işletmeler hatta bölgelerin oluşmasını sağlıyor. Hem günlük yaşamda hem de iş yaşamında yaratıcılığa çok önem veriyoruz. Yaratıcılık sonucu inovasyon gerçekleşiyor. Bugün firmalar için inovasyon süreci, müşteri taleplerini karşılamak için en önemli araç. Pazara çıkış hızı, çeviklik ve yaratıcılık süreçleri, inovasyon için en önde gelen konseptler oluyor. TRIZ burada baskın.
BENCE TÜRKİYE’DEKİ EN DEĞERLİ MARKA: Arçelik
EN ÇOK KULLANDIĞIM MARKA: Apple
BENCE YÜZYILIN EN BAŞARILI İCADI: Bilgisayar