Fikir Patenti Nasıl Alınır?

Patent kavramı, rekabet üstünlüğüne sahip olmak gibi birçok konu bakımından önemlidir. Patent almak, ürettiğiniz inovasyonu korumaya, marka değerinizi artırmaya, lisans geliri elde etmeye fayda sağlar. Fakat her unsur için patent alınamaz. Patent, teknik işlevi olan ve buluş niteliğindeki ürünler için söz konusu edebileceğimiz bir koruma türüdür. ‘’Hangi ürünler için patent alınır, fikir patenti almak mümkün mü?’’ gibi soruları yazımızda ele aldık.

Fikirler Patentlenebilir mi?

Düşüncelerimizin, fikirlerimizin patentini almak ‘’yeni ve farklı’’ olsa dahi fikir halinde kaldığı sürece mümkün değildir. Fikri üretimlerimiz sonucunda ortaya çıkan ürünler için tescil alınabilir. Fakat burada ayırt edici nokta, fikirlerin somut bir ürüne dönüşmesi gerekliliğidir. Mülkiyet kavramı, ‘’fikri mülkiyet’’ ve ‘’sınai mülkiyet’’ olarak ikiye ayrılır. Fikri mülkiyet hakkının yasal alt yapısı, ‘’Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’’na (FSEK); sınai mülkiyet haklarının yasal alt yapısı ise ‘’Sınai Mülkiyet Kanunu’’na (SMK) dayanmaktadır. Fakat Kanun’a göre fikirler korunamaz. Ancak fikirlerin ortaya çıkardığı ürünler korunabilir. Ek olarak ‘’patent’’ kavramı günümüzde ‘’tescil’’ sözcüğüyle sıklıkla karıştırılmaktadır. Patent, başlı başına bir tescil türü olup ‘’marka patenti’’, ‘’fikir patenti’’ gibi ifadeler tamamen yanlıştır. Dolayısıyla fikirler korunamayacağı gibi fikir patenti diye bir ifade de yoktur. Fikirlerin projelendirildikten sonra somut bir ürüne dönüştürülmesi durumunda ise çeşitli tescil türleri ortaya çıkar.  Bu tescil türlerini detaylandırmadan önce ‘’hangi unsurlar için patent alınamaz’’ sorunu yanıtlayalım.

Neler Patentlenemez?

SMK’de patentlenebilecek ve patentlenemeyecek unsurlar açıkça belirtilmiştir. Buna göre patentlenemeyecek bazı unsurlar şöyle sıralanabilir:

-Keşifler, bilimsel teoriler ve matematiksel yöntemler.

-Zihni faaliyetler, iş faaliyetleri veya oyunlara ilişkin plan, kural ve yöntemler.

-Bilgisayar programları.

-Estetik niteliği bulunan mahsuller, edebiyat ve sanat eserleri ile bilim eserleri.

-Kamu düzenine veya genel ahlaka aykırı olan buluşlar.

Fikirlerin Korunması İçin Hangi Yollar Kullanılabilir?

Yazının başında da belirttiğimiz üzere fikirlerin korunması konusunda kesin ve garanti bir tescil türü yoktur. Her ne kadar bazı fikri ürünlerinizi ‘’ticari sır’’ olarak korumanız mümkün olsa da tescil belgesi, patent almak için fikirlerinizi projelendirerek bir ürüne dönüştürmeniz gerekir. Fikirlerinizi somutlaştırmak ve tescil başvurusunda bulunmak için kullanabileceğiniz bazı tescil yöntemleri ise şöyledir:

Marka Tescili:

Fikirleriniz sayesinde ortaya koyduğunuz bir projeye, iş fikrine özgün bir isim bularak ‘’marka tescil başvurusu’’ yapmanız mümkündür. Böylece fikri süreciniz sonrasında ortaya çıkan bir pazarlama faaliyetini, ayırt edici bir isimle korumanız mümkün olur. Marka isimleri, logolar, sloganlar, kısa ses parçaları, işletmenizle zihinlere kazınmış bazı hareketler marka olarak tescil edilebilir.

Tasarım Tescili:

Zihninizde canlanan fikir, görselleştirilebilir veya tasarım haline gelebilir nitelikteyse tasarım tescili söz konusu olabilir. Fikirlerinizi bu sayede somutlaştırabilir ve elde ettiğiniz görünümünü tasarım tescili ile koruyabilirsiniz. Desenler, ürün ambalajları, ürünlerin farklı ve özgün görünümleri tasarım tescili ile korunabilir. Örneğin Coca Cola’nın şişe tasarımı, tescilli tasarımlara örnek verilebilir. Hatta öyle ki yolda kırılmış bir Coca Cola şişesi görseniz karşınızdaki parçalar size o şişenin hangi markaya ait olduğunu hatırlatır. İşte size özgün ve ayırt edici tasarımların önemini ifade eden bir örnek…

Patent Tescili:

Fikirleriniz, teknik bir işlev içeriyor veya buluş niteliği taşıyor mu? O halde fikirlerinizi projelendirerek bir prototip oluşturabilir ve gerekli nitelikleri sağlaması halinde patent alabilirsiniz. Elbette patent almak için bazı şartlar bulunur. Fikri ürününüz buluş niteliği taşımalı, yeni ve ayırt edici olduğu kadar sanayiye de uyarlanabilir olmalıdır. Teknik işleve sahip olması gerektiğini de hatırlatmakta fayda var.

Telif:

Fikirleriniz sanayiye uyarlanabilir ürünler oluşturmuyor, edebi eserler ortaya koyuyorsa bu durumda telif haklarından faydalanabilirsiniz. Edebiyat ve sanat eserlerini tanımlayan telif hakları için tescil zorunluluğu olmadığını da bu noktada belirtelim. Telif hakkı, bir eserin umuma arz edilmesinden sonra organik olarak başlamakta ve eser sahibine hak sahipliği sunmaktadır. ‘’Fikir patenti almak’’ konusuyla ilgili bu noktada şöyle bir örnek vermek uygun olacaktır: Uzmanı olduğunuz bir konu hakkında kitap yazma fikriniz var. Başlık ve içerik zihninizde belirlenmiş durumda. Bu konuda bir kitap yazmak istediğinizi bir kurumdan onaylatarak tescil sahibi olmanız mümkün değil. Fakat bu fikri bir ürüne dönüştürür yani o kitabı yazarsanız bu durumda telif hakkı iddia edebilirsiniz.

Bir Ürün Üzerinde Birden Fazla Tescil Alınabilir mi?

Evet, alınabilir. Bir cihaz ürettiğinizi varsayalım. Bu cihaz piyasadakilerden tamamen farklı ve özgün özelliklere, yeni teknik işlevlere sahip olsun. Cihazın çalışma sistematiğini ve teknik kısmını patent ya da faydalı model gibi tescil türleriyle koruyabilirsiniz. Cihazın görünümü tasarım tesciline konu edilebilecekken ismi ise marka tesciline konu edilebilir. Hatta bu cihazla ilişkilendirebileceğiniz telif hakları dahi olabilir. Dolayısıyla her biri için farklı tescil başvurusu yaparak özgün ürününüz için ‘’kümülatif koruma’’ sağlamanız mümkündür.