ÖNCE BOZULDU SONRA YAPILDI: PUZZLE

Yapboz veya bilinen diğer adıyla “puzzle aslında bir coğrafya dersi için harita hazırlanırken ortaya çıkmıştır.

Dünyada en çok satılan puzzle, Van Gogh’a ait “Cafe Terrace at Night”dır.

İlk olarak 1760 yılında yapıldığı kabul edilen puzzle, Londralı bir harita yapımcısı olan John Spilsbury tarafından dünya haritasının sert bir tahta üzerine yerleştirilip, öğrencilerin coğrafya derslerinde kullanabilmesi için ülke sınırlarının testere ile kesilmesi sonucu bulunmuştur. İlk olarak testere ile kesildiği için “jigsaw puzzle” olarak anılmaya başlamıştır.

Her ne kadar bilinen ilk buluşçusu John Spilsbury olsa da, kendisine ait bir patent başvurusunun bulunmayışı ve ortaya çıkışından uzun yıllar sonra yapılan patent başvuruları bunun aksini söyler niteliktedir.

Bugünlerde rahatlamak için alıp belki daha da stres sahibi olup bitirdiğimiz puzzle, 1989 yılında Karen E.Meyer tarafından dosyalanan patent başvurusunda kendini göstermiştir. Karen E. Meyer tarafından dosyalanan bu patent başvurusunda dikey sütun ve satırlardan oluşan bir yapboz bulmaca ve sözü geçen bulmacanın çevresini tanımlayan çok sayıda dış düz kenar parçası, tamamen düzensiz konveks ve içbükey kavisli özellikleri olan çok sayıda iç mekan geleneksel parça, düz kenar parçalarının sözü edilen bulmaca içindeki parçalara sayısal oranını arttırmak ve böylece bulmacanın zorluğunu artırmak için sözü edilen çevre içinde bir iç çokgeni tanımlayan çok sayıda iç düz kenar parçasından oluştuğu görülmektedir.

Patent başvurusunda yer alan özelliklere bakıldığında, klasik bir puzzle yapısının tamamen barındırıldığı aşikardır.

Türkiye’de en çok satılan puzzle ise Dianne Dengel’e ait “Mutluluğun Resmi”dir.

Yaygınlığı ve şöhreti arttıkça yıllar içerisinde çeşitleri de artmış ve farklı özelliklerdeki versiyonları için de patent başvuruları tarihteki yerini almıştır. 2001 yılında INVENTI LTD tarafından patenti alınan bir puzzle türü de “Her biri, hafızalı bir köpükten yapılmış bir ana gövdeye sahip çok sayıda parçayı içeren iki boyutlu bir bulmaca” olarak tanımlanmıştır. Patent başvurusunda bahsi geçen her bir ana gövde üzerine uzanan bir yapışkan tabaka ve buna yapıştırılmış bir esnek tabaka içermektedir. Kısacası, INVENTI firması tarafından patentle ödüllendirilen bu puzzle yapısı, iki boyutlu olup parçalarının hiçbiri bulmacadan ayrılmadan bükülebilir bir yapıdadır.

Yukarıda verilen örneklerin yanı sıra üç boyutlu puzzle, manyetik özellikli puzzle ve daha niceleri patentlenip hayatımıza girdi bile. Giderek artan parça sayısı ve bu artışla doğru orantılı olarak küçülen parça boyutları stres boyutumuzu artırsa da, sevgili puzzle severlere mesajımız şudur: Azminizi kaybetmeyin!

 

Share