Birçok kişinin varlığından haberdar bile olmadığı ancak her yıl haksız yere milyonlarca dolar cebe atan patent trollerini daha önce hiç duymuş muydunuz?
Patent trolleri en basit tanımıyla kendilerine ait olmayan patentlerle ilgili açtıkları patent tecavüz davaları ile para kazanan şirketlerdir. Bu şirketlerin herhangi bir patenti kullanma, ürünü üretme ya da piyasaya sürme gibi bir amaçları yoktur. Patent trolleri çoğu zaman iflas etmekte olan şirketlerden patentleri ucuza satın alırlar ve daha sonra patentlerine tecavüz edildiğini öne sürerek hedef aldıkları kişi veya kuruluşlara karşı dava açarlar. Çoğunlukla hukuki dava süreçlerini ve oluşacak maliyetleri göze alamayacak olan gerçek kişi veya küçük ve orta büyüklükteki işletmeleri hedef alan patent trolleri, oldukça saldırgan yaklaşımlarıyla lisans ücretleri ve tazminatlar ile yüksek kazançlar elde ederler.
Patent trolleri özellikle Amerika Birleşik Devletleri’nde büyük bir sorun olarak görülmektedir. Amerika Patent Ofisi’nin buluşların yenilik ve buluş basamaklarını değerlendirirken Avrupa sisteminden daha rahat davrandığı bilinmektedir. Özellikle patentlerin koruma kapsamı tarifname takımı içerisinde açıklanırken geniş anlamlı yazım tarzının kabul görmesinin, birbirine belli bir seviyede yakın sayılabilecek buluşların patentlenmesine imkân verdiğini söyleyebiliriz. Bu durumu kendileri için bir silah olarak kullanan patent trolleri, Amerikan hukuk sisteminin masraflı dava süreçlerine de güvenerek kolayca patent tecavüzü iddiasında bulunabiliyorlar. Bahsi geçen Amerikan dava süreçlerinde, Avrupa sisteminden farklı olarak dava sonucunda davayı kazananın da kaybedenin de ödemeye yükümlü olduğu ücretler ortaya çıkıyor. Bu durum kendisine patent tecavüz davası açılmış olan bireyin veya küçük ve orta büyüklükteki işletmenin daha en baştan pes etmesine ve dava açan patent trolü ile anlaşma yapmasına neden oluyor. Bu anlaşmalar çoğu zaman ödenecek lisans ücretleri veya patentin karşı tarafa kararlaştırılan bir ücret karşılığında satılması ile sonuçlanıyor.
Son yıllarda özellikle teknoloji dünyası için baş belası haline gelmiş olan patent trollerinden bazıları işi bir ileri seviyeye taşıyarak Apple, Google, Sony ve Samsung gibi devleri de hedef almaya başlamışlardır. Bu durum için en güncel örneklerden birinin Uniloc 2017 LLC isimli bir patent trolünün Apple firmasına karşı FaceTime hizmetiyle ilgili açtığı patent tecavüzü davası olduğu söylenebilir.
2013 yılında HP firması tarafından tescili alınmış olan 8,539,552 numaralı Amerika patentini geçen sene bir şekilde üzerine almış olan Uniloc, Apple’ın FaceTime uygulamasının çalışma prensibinin bu aldığı patent ile aynı olduğunu ve dolayısıyla Apple’ın kendisine tazminat ödemesi gerektiğini öne sürdü. Öyle ki bu patent trolü, iPhone 4, iPad 2, iPad Mini, dördüncü nesil iPod Touch ve Macbook gibi birçok Apple ürününün, kendi patent hakkına tecavüz eden teknolojiye sahip olduğunu iddia etti. Söz konusu dava hala devam etmekte ancak daha önce Activision Blizzard, Electronic Arts, McAfee, Rackspace, Sega ve Sony gibi teknoloji firmalarını radarına almış olan ve Microsoft’a karşı açmış olduğu benzer bir davayı kazanmış olan bu patent trolü, Apple’ın peşini de kolayca bırakmayacak gibi görünüyor.
Temmuz 2017’de teknoloji dünyasının dev firmalarından bazıları Amerikan patent hukukunun geliştirilmesini ve dolayısıyla patent trollerinin bastırılmasını sağlamayı amaçlayan “High Tech Inventors Alliance” yani İleri Teknoloji Buluşçular Birliği olarak adlandırılmış bir birlik oluşturdu. Adobe, Amazon, Cisco, Dell, Google, İntel, Oracle ve Salesforce şirketlerinin üye olduğu bu birlik, Amerikan patent sistemi için daha sıkı patent kanunları teklifleri sunulmasını ve dolayısıyla patent trollerinin işlerinin zorlaştırılmasını hedefliyor. www.hightechinventors.com adresinden ulaşılabilen web sitelerinde de yer alan açıklamada “Patent kalitesi krizi, temelsiz patent iddiaları ve patent trolü davalarının verdiği zararlar telafi edilmeli ve böylece patent sistemi inovasyonu destekler nitelikte düzgün şekilde çalışmalıdır.” diye belirtilmiştir. Bu açıklamadan da anlaşılacağı üzere patent trollerinin Amerika’da bu kadar kolay kazançlar elde edebilmelerinin temelinde Amerikan patent sisteminin birtakım eksiklikleri olduğuna dikkat çekilmiştir. Teknoloji dünyasının en büyük firmalarının da aralarında bulunduğu bu birliğin kurulmuş olması patent trolü sorununun ne kadar ileri bir seviyede olduğunu gösterir niteliktedir.
Patent trolleri henüz Türkiye’de bu ülkelerde olduğu kadar faaliyet göstermiyor olsa da bu konuda erkenden bilinçlenmek ve zamanında doğru önlemler alabilmek büyük önem taşıyor. Patentlenmek istenen buluşun yenilik ve buluş basamaklarının tarifname ve istemlerde güçlü bir şekilde ifade edilmesi buluşun koruma kapsamının da güçlü olmasında büyük rol oynuyor. Bununla birlikte, buluşla ilgili kapsamlı bir ön araştırma yapılması da son derece önemli. Patentin tescil sonrasında da iyi bir şekilde izlenmesi ve ilgili piyasa araştırmalarının profesyonel yardım alınarak düzenli bir şekilde yapılması buluş sahiplerinin patent trollerinden her zaman bir adım önde olmasını sağlayacaktır.
