6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’nun getirdiği devrim niteliğindeki yeniliklerden biri de tasarım başvurularının yenilik araştırmasının TÜRKPATENT tarafından resen yapılabiliyor olması ve alınan karara, başvuru sahibinin itiraz etme hakkının getirilmesidir.
En klasik haliyle tasarım, “ürünün tümü veya bir parçasının ya da üzerindeki süslemenin çizgi, şekil, biçim, renk, malzeme veya yüzey dokusu gibi özelliklerinden kaynaklanan görünümü” şeklinde tanımlanmaktadır. Tasarımlar, yeni ve ayırt edici olduğu sürece tescil hakkı ve korumasından faydalanırlar. Yenilikten kasıt, tasarıma konu ürünün başvuru tarihinden bir sene öncesinde ürünün kamuya sunulmaması anlamına gelmektedir. Başka bir deyişle, başvuru tarihi ile kamuya sunulduğu tarih arasında bir seneden az bir süre olan tasarımlar yeni kabul edilir ve koruma kapsamına alınır. Eski mevzuat döneminde tasarım başvurularında TÜRKPATENT tarafından ürünün yenilik özelliğine sahip olup olmaması konusunda herhangi bir araştırma yapılamıyordu ve tasarım direkt olarak ilana çıkıyordu. Bu durum da itiraz askı süresinin uzun olmasına ve bu süreç içerisinde ilgili kişilerin tasarımı görerek yenilik ve ayırt edicilik özelliklerine sahip olmaması nedeniyle, itiraz ile tescile engel olma imkânı tanıyordu.
Tasarımın temel koruma şartı olan, ürünün “yenilik” özelliğini taşıyıp taşımadığı araştırmasının başvuru aşamasında yapılabiliyor olması, mükerrer tescillere engel olacağı gibi anonim hale gelen, yani halka mal olmuş tasarımların tek bir kişinin inhisarına bırakılmasına ve bu kişinin, üçüncü kişi kullanımlarına haksız yere yapacağı müdahalelerin önceden önüne geçme imkânını da verecektir. Böylelikle gerçek anlamda yeni ve ayırt edici olan tasarımların ortaya çıkması ve daha etkin bir şekilde korunması söz konusu olabilecektir.
TÜRKPATENT tarafından resen yapılan bu araştırma, Google, Yandex vb. arama motorlarında imaj araştırması şeklinde olmaktadır. Araştırma sonrasında tescili talep edilen tasarımın aynısının tespit edilmesi halinde tescil talebi reddedilmektedir. Tescil talebinin reddine ilişkin karara, başvuru sahibi tarafından itiraz edilebilmektedir.
Tüm bu bilgilerden sonra, konuyu örnek bir olayla açıklayalım;
Tescili için 29 Mayıs 2018 tarihinde başvurusu yapılan LEDLİ LAMBA tasarımlarının, TÜRKPATENT tarafından resen yenilik araştırmasına konu olması nedeniyle Google arama motorunda yapılan imaj ve resim araştırmasında, söz konusu tasarımların bir internet sitesinde yer alan tasarımlarla aynı olduğu tespit edilmiş ve araştırmanın yapıldığı sitede yer alan LEDLİ LAMBA görsellerinin yayın tarihinin (28 Mayıs 2018), tasarımların başvuru tarihinden (29 Mayıs 2018) önce olması nedeniyle söz konusu başvurunun yeni olmadığı değerlendirilmiş ve reddine karar verilmiştir.
Başvuru sahibi tarafından karara itiraz edilmiştir. Karara itiraz dilekçesinin ekinde, başvuruya konu olan LEDLİ LAMBA görsellerini içeren yine başvuru sahibine ait 4 Haziran 2017 baskı faturalı 2017 kataloğu yer almaktadır.
Bu katalog ile başvuru sahibi, tescil başvurusuna konu olan LEDLİ LAMBA tasarımlarının kamuya sunulduktan itibaren 1 sene içinde kalmak kaydıyla başvurusunu yapması nedeniyle, öncelik hakkına sahip olduğunu ve söz konusu tasarımların yenilik özelliğini taşıdığını ispat etmiştir. Yapılan itirazı delilleriyle birlikte inceleyen TÜRKPATENT Yeniden İnceleme ve Değerlendirme Kurulu, itiraza konu tasarımın başvuru sahibi tarafından öncelikle kamuya sunulduğunun anlaşılmış olmasından yola çıkarak itirazı kabul etmiş ve söz konusu tasarımların tescil işlemlerinin kaldığı yerden devamına karar vermiştir.
Bu emsal kararla, başvuru sahiplerinin tasarıma konu ürünü kamuya sunum sonrası bir yıllık süre içerisinde tescile konu etmeleri gerektiği, aksi takdirde tasarımın temel koruma şartı olan yeni olma özelliğinin ortadan kalktığı konusunda bilgi sahibi olmaları gerektiği vurgulanmıştır.
TÜRKPATENT tarafından resen yapılabilen tasarım başvurularındaki benzerlik araştırmaları ve TÜRKPATENT tarafından verilen karara, başvuru sahibinin itiraz edebilmesi, tasarım tescili açısından yeni bir dönem başlatmıştır.
