Ülkemizde giderek gelişen ve kendine önemli bir yer edinen inovasyon kavramı, beraberinde birçok yeni buluşun ortaya çıkmasına olanak sağlamaktadır. Bin bir emek ile ortaya çıkan buluşlar, önemi gün geçtikçe artan patent tesciliyle taklit edilemez hale gelmekte ve patent sahibine önemli haklar sağlamaktadır.
Peki; tek bir ülkede elde edilen patent tescili, buluşları tüm dünyada koruma altına almak için yeterli mi? Bu sorunun yanıtı için şu söylenebilir: Patent tescili, sadece başvuru yapılan ülkede koruma hakkı sağlamakta ve yurtdışı pazarında da buluş ile ilgili bir yatırım yapılmak isteniyorsa mutlaka ayrı ayrı ülkelerde patent tescilinin olması gerekmektedir.
Yurtdışı patent tescili için izlenebilecek temel yolları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
Uluslararası Başvuru Seçeneği: PCT
Uluslararası patent başvurularında, birden çok ülkede başvuru düşünülmesi durumunda Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO) nezdinde yapılan ve 148 üye ülkenin tanıdığı PCT başvurusu, başvuru maliyeti açısından hesaplı ödeme imkanı ve işlem kolaylığı sağlamaktadır. PCT başvuru sistemi, patent tescili veren bir sistem değil, sadece uluslararası bir patent başvuru sistemidir.
WIPO nezdinde yapılan PCT başvurusu için uluslararası yenilik araştırmasına ilişkin araştırma raporu ve talep edilmesi durumunda ön inceleme raporu hazırlanır. Bu aşamadan sonra, başvuru tarihinden (varsa menşe başvuru tarihinden) itibaren otuz ay içinde PCT başvuru sistemine üye ülkeler arasından seçilen ülkelerin her birine ulusal faz girişleri dosyalanmalıdır. Ülkesel faz girişleri hazırlanan araştırma raporu ve varsa ön inceleme raporu ile birlikte yapılacağından giriş yapılan ülkelerde tekrar bir araştırma raporu veya inceleme raporu hazırlanmasına gerek kalmadan sonraki süreçler her ülkenin kurallarına göre devam etmektedir. Ancak bilinmesi gerekir ki; PCT başvurusu esnasında hazırlanan ön inceleme raporu, tüm üye ülkeler tarafından tanınmamakta ve bazı ülkelerde ön inceleme raporu ile giriş yapılmış olsa bile sadece araştırma raporu kabul edilmektedir.
Ülkesel faz girişi dosyalanan ülkelerde tescile kadar geçen süreçler birbirinden bağımsız olarak devam eder ve bir ülkede başvuru için verilen karar diğer ülkeler için emsal oluşturmamaktadır.
Avrupa Ülkeleri için Geçerli Bölgesel Başvuru Seçeneği: AVRUPA PATENTİ
Avrupa odaklı düşünülen patent başvurularında Avrupa Patent Ofisi (EPO) nezdinde yapılan ve 40 üye ülkeyi kapsayan Avrupa patent başvurusu, tek bir başvuru ile tescil elde edilebilen bir başvuru sistemidir.
Söz konusu sistem için, uluslararası yenilik araştırmasına ilişkin araştırma raporu hazırlanır ve sonrasında yine uluslararası boyutta inceleme raporu hazırlanmaktadır. Belirtilen süreçlerde, her iki raporunda olumlu sonuç içermesi durumunda, tescil kararı elde edilebilmektedir. Ancak EPO nezdinde Avrupa patentinin tescil edilmesi, üye ülkelerin tamamında tescil edildiği anlamına gelmemektedir. Tescil kararının bir anlam ifade edebilmesi için üye ülkeler arasından seçilecek ülkelerde tescil kayıt başvurusunun (validasyon) ayrı ayrı dosyalanması gerekmektedir. Validasyon işleminin ardından, dosyalama yapılan ülkelerde de patent tescili kabul edilmekte ve sonrasında herhangi bir süreç gerekliliği oluşmamaktadır.
Tekli Ülkesel Başvuru Seçeneği
Herhangi bir patent başvuru sistemi kullanılmadan, patent tescili istenen ülkelerde tek tek başvuru yapılması prensibine dayanan bir seçenektir. Başvuru aşamasından tescile kadarki tüm sürecin, başvuru yapılan her ülkede ayrı ayrı yürütülmesi gerekmektedir. Bu aşamada, en fazla üç ülkeye kadar düşünülen başvurular için maliyet ve işlem kolaylığı açısından avantaj sağlamaktadır.
Yukarıda sıralanan tüm yurtdışı başvuru seçenekleri için hatırlatmamız gerekir ki; menşe ülkede yani Türkiye’de yapılmış bir başvuru var ise; söz konusu başvuru, tarihinden sonraki on iki ay içinde uygun olan yurtdışı başvurusu türünde dosyalanmalıdır.
Sonuç olarak söylenebilir ki; dünya genelinde tescil sağlayan tek bir seçenek olmamasına karşı; maliyet ve işlem kolaylığı açısından bakıldığı zaman yurtdışı patent tescili için farklı seçenekler bulunmaktadır. Ülke sınırları içinde ve dışında patent tescili göz önüne alındığında, yurtdışında elde edilen patent tescili prestij kazanımı ve ülkesel olarak inovasyona getirilen katkı konusunda da oldukça öneme sahiptir. Uygun başvuru seçeneği ve doğru yönlendirmeler ile gelen tescil sizi çok daha ileriye götürecektir.
